I. Nowe przepisy:
1. Rozporządzenie z dnia 22 listopada 2016 r. w sprawie tras przewozu towarów wprowadzanych na obszar celny Unii Europejskiej i wyprowadzenia towarów poza ten obszar oraz sposobu poruszania się i przemieszczania towarów po tych trasach – Rozporządzenie wyznacza m.in. drogowe i morskie trasy przewozu towarów wprowadzanych na obszar celny Unii Europejskiej prowadzące odcinkami dróg publicznych od drogowych przejść granicznych/ trasą przepływu od morskich przejść granicznych do najbliżej położonych urzędów celnych, innych miejsc wyznaczonych lub uznanych przez organy celne lub wolnych obszarów celnych w wyszczególnionych w rozporządzeniu miejscowościach w Polsce. Trasy biegnące w kierunku odwrotnym stanowią morskie/drogowe trasy wyprowadzenia towarów poza obszar celny Unii Europejskiej – rozporządzenie weszło w życie 24.11.2016 r.
2. Ustawa z dnia 4 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym – ogłoszona 30 listopada 2016 r. Ustawa ma na celu utworzenie Krajowego Rejestru Elektronicznego Przedsiębiorców Transportu Drogowego, którego powstania wymagają przepisy prawa Unii Europejskiej, a także zmianę obowiązujących obecnie przepisów określających warunki, które przedsiębiorca i zarządzający transportem muszą spełniać, aby zapewnić zgodność z wymogiem dobrej reputacji, którą muszą cieszyć się przedsiębiorcy wykonujący zawód przewoźnika drogowego – ustawa weszła w życie 15 grudnia 2016 r., a rozdział o krajowym rejestrze wejdzie w życie 30 listopada 2017 r.
II. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24.11.2016 r. – dotyczący roszczeń kierowców o zapłatę ryczałtów za nocleg
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24.11.2016 r. (K 11/15) jest ważny z perspektywy branży transportowej, gdyż Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z Konstytucją przepisy stanowiące podstawę roszczeń kierowców z tytułu ryczałtów za noclegi w trakcie podróży służbowej. Roszczenia kierowców powodowały znaczny wzrost kosztów pracy poprzez obciążenie pracodawców branży transportowej roszczeniami obejmującymi kilka lat wstecz, sięgającymi 50 tys. zł na osobę.
Trybunał uznał art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców w zakresie, w jakim przyznaje on kierowcom prawo do zwrotu kosztów noclegu w wysokości określonej w rachunku lub w formie ryczałtu za noclegi za niezgodny z art. 2 Konstytucji stanowiącym, iż RP jest demokratycznym państwem prawnym.
W uzasadnieniu Trybunał wskazał na zawarte w uznanym za niezgodny z Konstytucją przepisie odesłanie kaskadowe, czyli takie, w którym dany przepis odsyła do przepisu już zawierającego odesłanie do jeszcze innego przepisu. Ponadto zastosowane odesłanie było wadliwe również z tego względu, że odsyłało do nieadekwatnej dla tych stosunków materii uregulowanej w ogólnych zasadach przyjętych w kodeksie pracy, które nie uwzględniają specyfiki wykonywania zawodu kierowcy w transporcie międzynarodowym. Trybunał uznał, że zastosowana konstrukcja przyjęta w zakwestionowanych przepisach doprowadziła do nieprzewidywalności skutków prawnych działań podjętych na ich podstawie przez ich adresatów, przez co naruszyła zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, uregulowanie należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem przez kierowców podróży służbowej wymaga stworzenia odrębnych przepisów dla tej grupy pracowników, uwzględniającej specyfikę ich pracy.
Trybunał nie odroczył wejścia w życie orzeczenia, co oznacza, iż wyrok ten znajdzie zastosowanie zarówno do wszystkich spraw o ryczałt będących w toku, jaki i tych zakończonych. W przypadku spraw będących w toku, a także spraw, które będą wytaczane w przyszłości, sądy powinny oddalać powództwa kierowców – taki wniosek się nasuwa na podstawie twierdzenia Trybunału, że sądy same powinny obecnie ocenić stan prawny i rozstrzygać sprawy w oparciu o te ustalenia. W przypadku spraw zakończonych już prawomocnym wyrokiem zgodnie z art. 4011 kpc pozwane firmy będą mogły żądać wznowienia postępowania z uwagi na to, że Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie – na złożenie skargi firmy transportowe mają na trzy miesiące od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Zgodnie z art. 415 kpc sąd orzekający we wznowionym postępowaniu, uchylając lub zmieniając wyrok, na wniosek skarżącego orzeka o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia – stwarza to możliwość uzyskania przez firmy transportowe zwrotu zapłaconych ryczałtów.
III. Orzeczenie szwedzkiego sądu w przedmiocie legalnego importowania drewna tekowego do Unii Europejskiej
Szwedzki sąd orzekł ostatnio, że przedsiębiorstwo importujące drewno tekowe z Mjanmy (Birma) naruszyło rozporządzenie UE w sprawie drewna (EU Timber Regulation – EUTR). EUTR wymaga, aby importerzy drewna na rynek europejski przeprowadzali procedurę „due diligence” (dochowali należytej staranności) polegającą na zbieraniu informacji na temat swoich dostawców drewna i przeprowadzaniu oceny ryzyka, czy drewno zostało pozyskane nielegalnie. Drewno powinno być wprowadzane do obrotu w UE, jeśli ryzyko tego, że zostało ścięte nielegalnie, jest bardzo niskie.
Orzeczenie nie sugeruje, że import drewna z Mjanmy do UE jest niezgodny z prawem, ale, że importerzy muszą być w stanie ustalić, gdzie dokładnie w danym kraju drewno zostało pozyskane, przez kogo i muszą być w stanie wykazać, że podjęli wszelkie środki, aby ocenić ryzyko i jemu zapobiec.
Sąd orzekł, że zaświadczenie wydane przez Myanmar Forest Products Merchants’ Federation (MFPMF) nie stanowi wystarczającego dowodu, że drewno teakowe importowane do Szwecji zostało pozyskane zgodnie z prawem. Ten przypadek jest pierwszym, w którym sąd stwierdził, że zaświadczenie wydane przez MFPMF nie jest wystarczające. W ten sposób szwedzki sąd wykazał, że przedsiębiorstwo importujące drewno do UE dostarczone przez Maynmar Timber Enterprise nie spełnia wymogu dochowania należytej staranności (due diligence) przewidzianego w EUTR, jeśli opiera się ona wyłącznie na oficjalnej dokumentacji.
Orzeczenie sądu szwedzkiego ma wymiar precedensowy i powinno wpłynąć na kierunek interpretacji EUTR.
IV. Kiedy należy dokonać korekty deklaracji VAT przy wewnątrzwspólnotowej dostawie towaru (WDT)
W wewnątrzwspólnotowej dostawie towaru stawka podatku VAT wynosi 0 % (art. 41 ust. 3 ustawy VAT) po spełnieniu następujących warunków (art. 42 ust. 1 ustawy VAT):
1) Podatnik dokonał dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, nadany przez państwo członkowskie właściwe dla nabywcy, zawierający dwuliterowy kod stosowany dla podatku od wartości dodanej,
2) Podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy posiada w swojej dokumentacji dowody, że towary będące przedmiotem WDT zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego,
3) Podatnik, składając deklarację podatkową, w której wykazuje tę dostawę towarów, jest zarejestrowany jako podatnik VAT UE.
WDT powinna być wykazana w deklaracji VAT – 7 i informacji podsumowującej VAT – UE, złożonej za miesiąc w którym WDT nastąpiła. Pojawiają się jednak wątpliwości, kiedy należy wykazać WDT w przypadku, gdy podatnik nie posiada dowodu wywiezienia i dostarczenia towaru nabywcy. Przykładowo: w październiku 2016 r. został wysłany towar z Polski do Francji. Podatnik do 25 listopada 2016 r. nie otrzymał potwierdzenia wywozu (CMR). Potwierdzenie dotarło do podatnika w dniu 30 listopada. W deklaracji złożonej za miesiąc październik 2016 r. WDT nie została wykazana. Czy należy więc skorygować VAT – 7 i VAT – UE za listopad 2016 r.?
W tym miejscu należy wskazać, że jeżeli warunek posiadania dowodów, że towary nie zostały wywiezione z Polski i dostarczone do nabywcy z UE, nie został spełniony przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za okres miesięczny – nie wykazuje się tej dostawy za ten okres. Tak więc jeśli nie posiada się dowodów potwierdzających wywiezienie i dostarczenie towarów (CMR) w terminie do dnia 25 listopada 2016 r. (tak jak w przykładzie), to transakcja nie powinna być wykazywana w ewidencji VAT, VAT – 7 oraz w informacji podsumowującej VAT – UE. Gdyby nie nastąpiło otrzymanie listu przewozowego w terminie do dnia 25 grudnia 2016 r., czyli w terminie do złożenia deklaracji VAT – 7 za listopad – to należałoby za ten miesiąc wykazać sprzedaż krajową ze stawką właściwą dla danego towaru (art. 42 ust. 12 pkt 2 ustawy VAT).
W ustawie VAT nie przewidziano szczególnego przepisu, co należy zrobić w sytuacji gdyby list przewozowy (CMR) został dostarczony jeszcze przed 25 grudnia 2016 r. (a więc tak jak w przykładzie w dniu 30 listopada 2016 r.)
W takiej sytuacji Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji z dnia 15 grudnia 2015 r. nr IPTPP2/4512-483/15-4/JS wskazał, że WDT powinna zostać wykazana za okres rozliczeniowy, w którym transakcja nastąpiła. A więc powinna ona zostać wykazana w momencie, kiedy otrzymano dokumenty potwierdzające WDT. W takim więc przypadku możliwe jest więc złożenie korekty za miesiąc listopad 2016 r. (art. 42 ust. 12a ustawy VAT), ale tylko w przypadku gdy posiada się dowody w czasie do daty złożenia deklaracji za następny okres rozliczeniowy.
Jeśli więc, posiłkując się nadal ww. przykładem, CMR zostałby dostarczony w dniu 01 grudnia 2016 r. to podatnik musiałby rozliczyć VAT na podstawie stawki krajowej (WDT musiałaby być wykazana wtedy w deklaracji złożonej za grudzień, a więc nie byłoby możliwe dokonanie korekty na podstawie art. 42 ust. 12a ustawy VAT).
Zasadą natomiast jest, że transakcje wykazuje się w ewidencjach podatkowych oraz deklaracjach za te okresy rozliczeniowe, w których powstał obowiązek podatkowy.
Newsletter prawny został przygotowany przy współpracy z Rafał Malujda Kancelaria Prawno – Patentowa malujda.pl.